શીળશ (હાઈવ્સ) શું છે? કારણો, લક્ષણો અને ઉપચાર. 

 

શીળશ , જેને અંગ્રેજીમાં હાઈવ્સ (Hives) અથવા યુર્ટીકેરિયા (Urticaria) કહેવાય છે, એ એક સામાન્ય ત્વચાની સમસ્યા છે જેમાં ત્વચા પર લાલ, ખંજવાળયુક્ત ફોલ્લીઓ અથવા ચકામા દેખાય છે. આ સમસ્યા કોઈપણ ઉંમરના વ્યક્તિને થઈ શકે છે અને તે થોડા કલાકોથી લઈને થોડા દિવસો સુધી રહી શકે છે. આ લેખમાં, અમે શીળશ ના કારણો, લક્ષણો, નિવારણ અને ઉપચાર વિશે વિગતવાર માહિતી આપીશું, જેથી તમે આ સમસ્યાને સમજી શકો અને તેનું નિવારણ કરી શકો.

 

શીળશ  (હાઈવ્સ) શું છે ?

શીળશ એ ત્વચાની એક એવી સ્થિતિ છે જેમાં ત્વચા પર લાલ, ઉભરેલા અને ખંજવાળયુક્ત ફોલ્લીઓ દેખાય છે. આ ફોલ્લીઓ કદમાં નાના-મોટા હોઈ શકે છે અને શરીરના કોઈપણ ભાગમાં દેખાઈ શકે છે. શીળશ ઘણીવાર એલર્જી, તણાવ કે અન્ય કારણોને લીધે થાય છે. આ સમસ્યા બે પ્રકારની હોઈ શકે છે:

1. એક્યૂટ શીળશ : આ થોડા કલાકો કે દિવસો સુધી રહે છે.
2. ક્રોનિક શીળશ : આ 6 અઠવાડિયાથી વધુ સમય સુધી રહે છે.

 

શીળશ ના કારણો

શીળશ ના અનેક કારણો હોઈ શકે છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

1. એલર્જી: ખોરાક (જેમ કે નટ્સ, દૂધ, ઈંડા, માછલી), દવાઓ (જેમ કે એન્ટિબાયોટિક્સ), અથવા પરાગરજ જેવા એલર્જન્સથી શીલાશ થઈ શકે છે.

2. ઈન્ફેક્શન: વાયરલ કે બેક્ટેરિયલ ચેપ શીળશ નું કારણ બની શકે છે.

3. તણાવ: માનસિક તણાવ કે ચિંતા શીળશ ને ટ્રિગર કરી શકે છે.

4. હવામાન: ખૂબ ગરમી, ઠંડી કે સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં આવવાથી શીળશ થઈ શકે છે.

5. શારીરિક પરિબળો: દબાણ, પરસેવો અથવા ચુસ્ત કપડાંથી પણ શીળશ  થઈ શકે છે.

6. અન્ય રોગો: થાઈરોઈડ, ડાયાબિટીસ કે ઓટોઈમ્યૂન રોગો શીળશ નું કારણ બની શકે છે.

 

શીળશ ના લક્ષણો :

શીળશ ના મુખ્ય લક્ષણો નીચે મુજબ છે:

- ત્વચા પર લાલ કે ગુલાબી ફોલ્લીઓ

- તીવ્ર ખંજવાળ

- ફોલ્લીઓની આસપાસ સોજો

- ફોલ્લીઓનું સ્થળ બદલાતું રહેવું (એક જગ્યાએથી બીજી જગ્યાએ)

- કેટલીકવાર બળતરા કે દુખાવો

 

જો શીળશ ની સાથે શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ચક્કર આવવા કે ગળામાં સોજો જેવા લક્ષણો દેખાય, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો, કારણ કે આ એનાફાઈલેક્સિસનું લક્ષણ હોઈ શકે છે.

 

શીળશ નું નિદાન

શીળશ નું નિદાન કરવા માટે ડૉક્ટર નીચેની રીતે તપાસ કરે છે:

- તમારી તબીબી ઇતિહાસની ચર્ચા

- શારીરિક તપાસ

- એલર્જી ટેસ્ટ અથવા બ્લડ ટેસ્ટ, જો જરૂરી હોય

- ત્વચાની બાયોપ્સી (અપવાદરૂપ કેસોમાં)

 

શીળશ નો ઉપચાર 

શીળશ નો ઉપચાર તેના કારણ અને તીવ્રતા પર આધારિત છે. નીચે કેટલીક સામાન્ય રીતો આપેલી છે:

1. એન્ટિહિસ્ટામાઈન્સ: આ દવાઓ ખંજવાળ અને ફોલ્લીઓને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

2. કોર્ટીકોસ્ટેરોઈડ્સ: ગંભીર કેસોમાં ડૉક્ટર આ દવાઓ આપી શકે છે.

3. એલર્જન્સથી દૂર રહો: જે ખોરાક, દવા કે અન્ય પદાર્થો શીલાશનું કારણ બને છે, તેનાથી દૂર રહો.

4. ઠંડી સેક: ખંજવાળ ઘટાડવા માટે ઠંડા પાણીનો ટુવાલ ત્વચા પર રાખો.

5. સ્વચ્છતા: ઢીલા અને સુતરાઉ કપડાં પહેરો અને ત્વચાને સ્વચ્છ રાખો.

6. તણાવ નિયંત્રણ: યોગ, ધ્યાન કે શ્વાસની કસરતથી તણાવ ઘટાડો.

 

ઘરગથ્થુ ઉપાય

- એલોવેરા: એલોવેરા જેલ લગાવવાથી ખંજવાળ અને બળતરામાં રાહત મળે છે.

- ઓટમીલ બાથ: ઓટમીલનું પાણી ત્વચાને શાંત કરે છે.

- ઠંડું પાણી: ઠંડા પાણીથી ન્હાવાથી ખંજવાળ ઘટે છે.

- બેકિંગ સોડા: બેકિંગ સોડાનું પાણી લગાવવાથી રાહત મળી શકે છે.

 

**નોંધ**: ઘરગથ્થુ ઉપાય અપનાવતા પહેલા ડૉક્ટરની સલાહ લો.

 

શીળશ થી બચવાના ઉપાય

- એલર્જીનું કારણ શોધીને તેનાથી દૂર રહો.

- તણાવ ઓછો કરવા માટે નિયમિત કસરત કરો.

- ત્વચાને ભેજયુક્ત રાખવા માટે મોઈશ્ચરાઈઝરનો ઉપયોગ કરો.

- ગરમી કે ઠંડીના વધુ પડતા સંપર્કથી બચો.

 

શીળશ એક સામાન્ય પણ અસ્વસ્થતા ઉભી કરતી સમસ્યા છે, પરંતુ યોગ્ય સાવચેતી અને ઉપચારથી તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. જો શીલાશ વારંવાર થાય કે લાંબા સમય સુધી રહે, તો ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે. ત્વચાની સંભાળ અને સ્વચ્છતા જાળવીને તમે શીલાશથી બચી શકો છો અને સ્વસ્થ જીવન જીવી શકો છો.